Bajirao Mastani: बाजीराव मस्तानीचे 10 वर्षे पूर्ण: संजय लीला भन्साळी यांनी प्रेक्षकांना दिली प्रेमाची आणि ताकदवान स्त्रियांची कथा

१८ डिसेंबर २०२५ रोजी बाजीराव मस्तानी या चित्रपटाला दहा वर्षे पूर्ण झाले आहेत. हा चित्रपट केवळ भव्यता आणि सौंदर्यासाठी ओळखला जात नाही, तर संजय लीला भन्साळी यांच्या चित्रपटांमध्ये ताकदवान, खोल आणि प्रभावी महिला व्यक्तिरेखांना दिलेले महत्त्वही तो ठळकपणे दाखवतो. भारतीय सिनेमात फारच कमी दिग्दर्शक असे आहेत ज्यांनी आपल्या कथांच्या केंद्रस्थानी सातत्याने महिलांना स्थान दिले आहे, आणि बाजीराव मस्तानी हे त्याचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे.

या कथेत भन्साळी आपल्याला दोन स्त्रिया मस्तानी आणि काशीबाई दाखवतात. स्वभाव, समाज आणि नशिबाच्या बाबतीत त्या एकमेकांपेक्षा वेगळ्या असल्या तरी आतून दोघीही अत्यंत मजबूत आहेत. दीपिका पादुकोणने साकारलेली मस्तानी ही केवळ एक दुर्बल प्रेमिका नसून, ती एक धाडसी योद्धा, कवयित्री आणि आपल्या प्रेमासाठी ठामपणे उभी राहणारी स्त्री आहे. अनेक अडचणी येणार हे माहीत असूनही ती आत्मविश्वासाने बाजीरावच्या आयुष्यात प्रवेश करते. मस्तानीची ताकद फक्त तलवारीत नाही, तर तिच्या मनाच्या खंबीरपणात आहे. समाज तिला स्वीकारत नसतानाही ती प्रेमाची निवड करते आणि तेही पूर्ण आत्मसन्मानाने.

भावनांच्या दुसऱ्या टोकाला आहे प्रियंका चोप्राने साकारलेली काशीबाई भन्साळींच्या सर्वात ताकदवान आणि लक्षात राहणाऱ्या महिला व्यक्तिरेखांपैकी एक. काशीबाईची ताकद शांत आहे, पण ती तितकीच खोल आहे. पत्नी म्हणून ती समजूतदारपणा, सन्मान आणि संयम दाखवते, अगदी तिचे आयुष्य कोलमडत असतानाही. प्रियंका तिचा दुःख अत्यंत प्रामाणिक आणि सहजपणे सादर करते, काशीबाईला कुठेही कमजोर न करता. स्वतःचा आत्मसन्मान जपणे, मस्तानीबद्दल आदर ठेवणे आणि स्वतःच्या अस्तित्वावर ठाम राहणे. यामुळे हे पात्र अधिक खास बनते. भन्साळी तिच्या दुःखाला गोंगाट होऊ देत नाहीत, तर त्याला शांत पण ठाम शक्तीत रूपांतरित करतात.

बाजीराव मस्तानीला वेगळेपण देणारी गोष्ट म्हणजे भन्साळी या दोन स्त्रियांना एकमेकींच्या शत्रू म्हणून दाखवत नाहीत. समाजाची जुनाट मानसिकता, राजकारण आणि पुरुषप्रधान व्यवस्था दोघींनाही वेगवेगळ्या प्रकारे जखमी करते, हे ते स्पष्टपणे दाखवतात. मस्तानी आणि काशीबाईचे दुःख वेगळे असले तरी त्यांच्या भावना कुठेतरी एकमेकांशी जोडलेल्या आहेत. त्यांच्यातील न बोलता तयार होणारी समजूत कथेला अधिक प्रभावी बनवते. संघर्षाच्या क्षणांतही स्त्रियांना समज, सन्मान आणि खोल भावनांसह मांडता येते, हे भन्साळी दाखवून देतात.

या संपूर्ण कथेला बळ देण्याचे काम रणवीर सिंगने साकारलेल्या पेशवा बाजीरावाच्या व्यक्तिरेखेने केले आहे. रणवीर या भूमिकेत जोश, संवेदनशीलता आणि खोल भावना घेऊन येतो. युद्धभूमीवर तो धाडसी योद्धा आहे, तर प्रेम आणि विरहाच्या वेदनेत तो एक सर्वसामान्य माणूस वाटतो. रणवीरने बाजीरावाला न अति महान दाखवले आहे, न अति दोषी तर आपल्या निर्णयांनी आणि त्यांच्या परिणामांनी घडणारा माणूस म्हणून सादर केले आहे. दीपिका आणि प्रियंका दोघींशीही त्याची केमिस्ट्री कथेला अधिक भावनिक बनवते, ज्यामुळे हा प्रेमत्रिकोण कृत्रिम न वाटता खरा आणि हृदयाला भिडणारा वाटतो.

बाजीराव मस्तानीपुरतेच नाही, तर संजय लीला भन्साळी यांची ओळख ही भारतीय सिनेमाला जगासमोर प्रभावीपणे सादर करण्यासाठी आहे. त्यांचे चित्रपट केवळ कथा सांगत नाहीत, तर भव्य दृश्यरचना, परिणामकारक संगीत आणि खोल भावनांसह एक पूर्ण अनुभव देतात. म्हणूनच त्यांची तुलना अनेकदा गुरु दत्त आणि राज कपूर यांसारख्या महान दिग्दर्शकांशी केली जाते, ज्यांनी सिनेमाकडे एक कला म्हणून पाहिले आणि मानवी भावना व समाजाची वास्तवता पडद्यावर उतरवली. भन्साळीही अशीच एक सिनेमाई दुनिया निर्माण करतात, जी चित्रपट संपल्यानंतरही दीर्घकाळ मनात राहते.

दहा वर्षांनंतरही बाजीराव मस्तानी विशेष वाटतो, कारण तो केवळ एक ऐतिहासिक प्रेमकथा नाही. हा असा चित्रपट आहे, ज्यात स्त्रियांना मजबूत, भावनाशील, सन्माननीय आणि लक्षात राहणारे रूप दिले आहे. चित्रपटाच्या दहा वर्षांच्या निमित्ताने आपण फक्त एका चित्रपटाचा उत्सव साजरा करत नाही, तर संजय लीला भन्साळी यांच्या त्या विचारसरणीचाही गौरव करतो की उत्तम आणि प्रभावी चित्रपट हे ताकदवान महिला व्यक्तिरेखांमधूनच घडतात. हीच विचारसरणी आजही भारतीय सिनेमातील त्यांच्या मोठ्या आणि विशेष योगदानाची साक्ष देते.