आयुर्वेदाचे जनक धन्वंतरी कोण होते? त्यांची धनत्रयोदशीला पूजा का केली जाते?

धनत्रयोदशी दरवर्षी कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील त्रयोदशीला असते. धनत्रयोदशीला लक्ष्मी, कुबेराची पूजा केली जाते, तसेच या दिवशी धन्वंतरि देवतेचा जन्मोत्सव साजरा केला जातो.

धन्वंतरिला देवांचे वैद्य मानले जाते. धनत्रयोदशीला धन्वंतरिची पूजा, आराधना केल्याने आरोग्य प्राप्ती होते. यावर्षी 22 ऑक्टोबर 2022 ला आहे. आयुर्वेदाचे जनक म्हणून ओळखले जाणारे भगवान धन्वंतरी कोण होते आणि धनत्रयोदशीला त्यांची पूजा कशी करावी याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ.

भगवान धन्वंतरी श्रीहरी हा विष्णूच्या 24 अवतारांपैकी 12 वा अवतार मानला जातो. पौराणिक कथेनुसार भगवान धन्वंतरीचा जन्म समुद्रमंथनादरम्यान झाला होता. समुद्रमंथनाच्या वेळी चौदा प्रमुख रत्ने बाहेर पडली, ज्यामध्ये स्वतः भगवान धन्वंतरी चौदाव्या रत्नाच्या रूपात प्रकट झाले, ज्यांच्या हातात अमृताची माळ होती. चतुर्भुज भगवान धन्वंतरीच्या एका हातात आयुर्वेद ग्रंथ, दुसऱ्या हातात औषधी भांडे, तिसऱ्या हातात औषधी वनस्पती आणि चौथ्या हातात शंख आहे.

भगवान धन्वंतरी यांनीच जगाच्या कल्याणासाठी अमृतसदृश औषधांचा शोध लावला होता. भगवान धन्वंतरींनी जगातील औषधांचा अभ्यास केला, ज्यांचे चांगले आणि वाईट परिणाम आयुर्वेदाच्या मूळ ग्रंथ धन्वंतरी संहितेत वर्णन केले आहेत. हा ग्रंथ भगवान धन्वंतरी यांनी लिहिला होता. महर्षी विश्वामित्र यांचा मुलगा सुश्रुत याने त्यांच्याकडून आयुर्वेदिक औषधाचे शिक्षण घेतले आणि आयुर्वेदाची ‘सुश्रुत संहिता’ रचली.

धनतेरस 2022 मुहूर्त : धन्वंतरी देवी पूजेचा मुहूर्त – संध्याकाळी 7.10 – रात्री 8.24 (22 ऑक्टोबर 2022), पूजा कालावधी - 1 तास 14 मिनिटे

प्रदोष काळात धनत्रयोदशीला पूजेचा नियम आहे. या दिवशी धन्वंतरीचे पूजन केले पाहिजे जेणेकरून केवळ संपत्तीच नाही तर कुटुंब आणि व्यक्तीच्या आरोग्याच्या रूपात देखील संपत्ती मिळेल. उत्तम आरोग्य ही माणसाची सर्वात मोठी संपत्ती आहे. धनत्रयोदशीला भगवान धन्वंतरीची पूजा केल्याने आरोग्याला लाभ होतो.