Election Commission : निवडणूक आयोगात नोकरी कशी मिळते ? योग्यता काय ?

थोडक्यात

• निवडणूक आयोगात कोणती पदे असतात ?

• नोकरी कशी मिळते ?

• निवडणूक आयोगात पगार किती ?

बिहार विधानसभा निवडणूक 2025 ची घोषणा झाली. 6 व 11 नोव्हेंबर रोजी 2 टप्प्यांत मतदान होईल तर 14 नोव्हेंबरला मतमोजणी होऊन निकाल लागेल. जर तुम्हीदेखील निवडणूक आयोगात नोकरी मिळवण्याचा विचार करत असाल तर तुम्हालाही संधी नक्कीच मिळू शकेल. निवडणूक आयोगात काम करणे ही केवळ सरकारी नोकरी नाही तर लोकशाही मजबूत करण्याची एक सन्माननीय संधी आहे. तिथे नोकरी कशी मिळवायची ते जाणून घेऊया. पदे कोणती आहेत? निवड कशी केली जाते? आणि पगार किती आहे? या सर्व प्रश्नांची सविस्तर उत्तरं तुम्हाला इथे नक्की मिळतील.

निवडणूक आयोगात कोणती पदे असतात ?

ECI मध्ये अनेक प्रकारची पदे असतात. या पदांवर काम करणारे लोक निवडणूक प्रक्रिया चालवतात. यामध्ये सर्वात महत्त्वाची पदं म्हणजे मुख्य निवडणूक आयुक्त (CEC) आणि निवडणूक आयुक्त. राष्ट्रपतींच्या निवड समितीच्या शिफारशीनुसार त्यांची नियुक्ती केली जाते. या समितीचे अध्यक्ष पंतप्रधान असतात. मुख्य निवडणूक आयुक्तांचा कार्यकाळ 6 वर्षे किंवा वयाच्या 65 वर्षांपर्यंत असतो.

ॲडमिनिस्ट्रेटिव्ह (प्रशासकीय) पद : सेक्शन ऑफिसर, असिस्टंट, कनिष्ठ सचिवालय सहाय्यक.

टेक्निकल/सपोर्ट पद: डेटा एंट्री ऑपरेटर (DEO), मल्टी-टास्किंग स्टाफ (MTS), स्टेनोग्राफर, रिसर्च असिस्टेंट, लायब्रेरियन.

इतर : स्टाफ कार ड्रायव्हर, कॅंटीन स्टाफ, फील्ड ऑफिसर (संविदा), इलेक्टोरल असिस्टंट.

दहावी उत्तीर्ण किंवा पदवीधर व्यक्ती DEO आणि MTS सारख्या पदांसाठी अर्ज करू शकतात. ही पदे दिल्ली मुख्यालय आणि राज्य पातळीवर आहेत आणि कधीकधी निवडणुकीदरम्यान तात्पुरत्या कर्मचाऱ्यांची आवश्यकता असते.

नोकरी कशी मिळते ?

ECI मध्ये नोकरी मिळवणे सोपे नाही, परंतु ते पद्धतशीर आहे. निवड तीन मुख्य पद्धतींद्वारे केली जाते:

1) थेट भरती: काही पदे UPSC, SSC किंवा राज्य PSC द्वारे भरली जातात. यासाठी लेखी परीक्षा, कौशल्य चाचणी (जसे की टायपिंग) आणि मुलाखत आवश्यक असते. उदाहरणार्थ, DEO साठी पदवी आणि 35 WPM टायपिंग गती आवश्यक आहे आणि MTS साठी मॅट्रिक्युलेशन आवश्यक आहे.

2) कंत्राटी/तात्पुरत्या पदांसाठी: फील्ड ऑफिसर किंवा निवडणूक सहाय्यक यासारख्या पदांसाठी पदवी आवश्यक आहे आणि निवड मुलाखतीच्या आधारे केली जाते. या पदांसाठी भरती देखील BECIL सारख्या एजन्सींद्वारे केली जाते.

3) डेप्यूटेशन/ट्रान्सफर : काही अधिकाऱ्यांची नियुक्ती आयएएस, राज्य अधिकारी किंवा केंद्रीय सेवांमधून केली जाते.

योग्यता काय ?

प्रत्येक पदासाठी वेगवेगळी पात्रता असते. डीईओसाठी पदवीधर/पदव्युत्तर पदवी असणे आवश्यक आहे, तर एमटीएससाठी मॅट्रिक उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे. कौशल्यांबद्दल बोलायचे झाले तर, काही पदांसाठी कम्युनिकेशन, टीमवर्क, संगणक (MS Office, Excel), डेटा हाताळणी आणि जीआयएस/मॅपिंग कौशल्ये असणे आवश्यक आहे. बहुतांश पदांसाठी वयोमर्यादा 30 ते 35 वर्षे असते. अनुसूचित जाती/जमातींसाठी 5 वर्षे, इतर मागासवर्गीयांसाठी3 वर्षे आणि अपंगांसाठी 10 वर्षे सूट दिली जाते. भरतीची वेळोवेळी सूचना ECI वेबसाइट (eci.gov.in) किंवा SSC/UPSC पोर्टलवर या पदांसाठी जारी केल्या जातात. निवड गुणवत्ता, परीक्षा आणि मुलाखतीच्या आधारे केली जाते. सरकारी नोकरी कायमस्वरूपी सुरक्षा प्रदान करते आणि कराराद्वारे पदोन्नतीचे दरवाजे देखील उघडते.

पगार किती ?

वेतन ७ व्या CPC च्या आधारे निवडणूक आयोगाचे दिले जाते. सुरुवातीच्या पगाराबद्दल बोलायचे झाले तर, सहाय्यकाला 44 हजार 900 रुपये, सेक्शन ऑफिसरला 47,600, डीईओला 23,082 ते 25,500० (BECIL अतंर्गत 25,500-81,100), एमटीएसला 17,494 ते 20-22 हजार पगार मिळतो. त्याचप्रमाणे, एका स्टाफ कार ड्रायव्हरला सुमारे 20 हजार आणि निवडणूक सहाय्यकाला (कंत्राटी) 25 ते 30 हजार ० पगार मिळतो. याशिवाय एचआरए, टीए, पेन्शन, वैद्यकीय सुविधा देखील उपलब्ध आहेत.