Constitution Day of India 2023 : भारतात संविधान दिन कधी आणि का साजरा केला जातो, वाचा 10 मनोरंजक गोष्टी

२६ नोव्हेंबर हा दिवस देशभरात संविधान दिन म्हणून साजरा केला जातो. संविधानिक मूल्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सामाजिक न्याय आणि अधिकारिता मंत्रालयाने संविधान दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेतला होता. राष्ट्रीय संविधान दिवस राष्ट्रीय कायदा दिवस आणि भारतीय संविधान दिवस म्हणून देखील ओळखला जातो.

देशाच्या संविधान सभेने 26 नोव्हेंबर 1949 रोजी वर्तमान संविधान औपचारिकपणे स्वीकारले. तथापि, स्वीकृतीनंतर दोन महिन्यांनी म्हणजे 26 जानेवारी 1950 रोजी त्याची अंमलबजावणी करण्यात आली. त्यामुळे २६ नोव्हेंबर हा दिवस संविधान दिन म्हणून साजरा केला जातो.

संविधान दिन का साजरा केला जातो?

संवैधानिक मूल्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी, सामाजिक न्याय मंत्रालयाने 19 नोव्हेंबर 2015 रोजी 26 नोव्हेंबर हा संविधान दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला होता. देशातील प्रत्येक नागरिकाला घटनात्मक मूल्यांचे ज्ञान व्हावे यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. या दिवशी शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये भारतीय राज्यघटनेची प्रस्तावना शिकवली जाते. यासोबतच भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्टय़े आणि महत्त्व यावरही चर्चा करण्यात आली आहे.

भारतीय राज्यघटनेशी संबंधित मनोरंजक गोष्टी -

- 2015 मध्ये 26 नोव्हेंबर हा दिवस संविधान दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. हे देखील विशेष कारण यावर्षी राज्यघटनेचे निर्माते डॉ.भीमराव आंबेडकर यांची १२५ वी जयंती साजरी होत होती.

- भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात लांब लिखित संविधान मानले जाते. त्यात अनेक देशांच्या संविधानांचा स्वीकार करण्यात आला आहे, म्हणून याला 'कर्जाची पिशवी' असेही म्हणतात. त्याचे बरेच भाग यूके, अमेरिका, जर्मनी, आयर्लंड, ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा आणि जपानच्या संविधानांमधून घेतले गेले आहेत.

- भारतीय राज्यघटनेत मूलभूत अधिकार, नागरिकांची कर्तव्ये, सरकारची भूमिका, पंतप्रधान, राष्ट्रपती, राज्यपाल आणि मुख्यमंत्री यांचे अधिकार यांचाही उल्लेख आहे.

- राज्यघटनेच्या मूळ प्रती टाइप किंवा छापल्या गेल्या नाहीत. प्रेम नारायण रायजादा यांनी ते हस्तलिखित केले होते. राज्यघटना कॅलिग्राफीमध्ये तिर्यक अक्षरात लिहिलेली आहे.

- राज्यघटनेची मूळ प्रत 16 इंच रुंद आहे. हे 22 इंच लांब चर्मपत्राच्या शीटवर लिहिलेले आहे. त्यात एकूण 251 पाने आहेत. संपूर्ण संविधान तयार करण्यासाठी 2 वर्षे 11 महिने आणि 18 दिवस लागले. हे 26 नोव्हेंबर 1949 रोजी पूर्ण झाले आणि 26 जानेवारी 1950 रोजी लागू झाले.

- राज्यघटनेची मूळ प्रत हिंदी आणि इंग्रजी अशा दोन्ही भाषांमध्ये लिहिली गेली होती. 24 जानेवारी 1950 रोजी झालेल्या संविधान सभेत 284 सदस्यांनी त्यावर स्वाक्षरी केली होती. यामध्ये 15 महिलांचा समावेश होता.

- भारतीय राज्यघटनेत 395 कलमे, 22 कलमे आणि 8 वेळापत्रके आहेत. तथापि, सध्या आपल्या संविधानात 470 कलमे, 25 कलमे आणि 12 वेळापत्रके तसेच 5 परिशिष्टे आहेत.

- राज्यघटनेत एकूण 1,45,000 शब्द आहेत. त्यास अंतिम स्वरूप देण्यापूर्वी त्यात 2000 हून अधिक दुरुस्त्या करण्यात आल्या.

- भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना भारत सरकार कायदा, 1935 वर आधारित आहे.

- डॉ भीमराव आंबेडकर यांना भारतीय राज्यघटनेचे निर्माते म्हटले जाते. भारताचे पहिले कायदा मंत्री डॉ. आंबेडकर हे घटना समितीचे अध्यक्षही होते.