अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प सध्या ‘क्रॉनिक व्हेनस इंसफिशियन्सी’ या नसांच्या विकाराने त्रस्त असल्याची माहिती समोर आली आहे. ७९ वर्षीय ट्रम्प यांच्या पायांमध्ये सूज आणि चालताना त्रास जाणवू लागल्यामुळे त्यांच्या वैद्यकीय तपासणीत या आजाराचे निदान झाले. ही स्थिती प्राणघातक नसली तरी दीर्घकाळ त्रासदायक ठरते आणि रोजच्या आयुष्यात मोठा अडथळा निर्माण करते.
'क्रॉनिक व्हेनस इंसफिशियन्सी' म्हणजे अशा स्थितीला म्हणतात जिथे पायांतील नसांद्वारे रक्त पुन्हा हृदयाकडे नेण्यात अडथळा येतो. सामान्यतः आपल्या नसांमध्ये असलेल्या झडपांमुळे रक्ताचा प्रवाह योग्य दिशेने जात असतो. मात्र, या झडपा कमकुवत झाल्यास किंवा खराब झाल्यास, रक्त पुन्हा पायांमध्ये साचू लागते. परिणामी पाय सुजतात, वेदना होतात आणि अनेक वेळा पायांवर अल्सर किंवा जखमा तयार होतात.
व्हाईट हाऊसच्या सूत्रांनुसार, ट्रम्प यांना हा आजार त्यांच्या वयानुसार नैसर्गिक शारीरिक बदलांमुळे झाला असावा. यासोबतच ते हृदयरोगाचा धोका टाळण्यासाठी नियमितपणे एस्पिरिन घेत होते. एस्पिरिन रक्त पातळ करत असल्याने, ते नसांमध्ये रक्त साचण्याची शक्यता वाढवते आणि त्यामुळे CVI ची अवस्था निर्माण झाली असावी, असा वैद्यकीय अंदाज आहे. तसेच, त्यांच्या हातमिळवणी करण्याच्या सवयीमुळे पायांवर अधिक ताण येत होता, हीदेखील एक कारणीभूत बाब ठरू शकते.
या आजाराची लक्षणं सुरुवातीला सौम्य स्वरूपात दिसून येतात, परंतु वेळेवर लक्ष न दिल्यास ती गंभीर होऊ शकतात. पायांमध्ये सतत सूज राहणे, पाय जड भासणे, त्वचेवर खाज येणे, झणझणीतपणा जाणवणे, तसेच वैरिकोज नसांच्या स्वरूपात शिरा उठून दिसणे ही यामधील मुख्य लक्षणं आहेत. कालांतराने त्वचेचा रंग गडद होणे आणि पायांवर खोल जखमा तयार होणे, ही स्थिती अधिक गंभीर असल्याचं निदर्शक ठरते.
वयोपरत्वे नसांची लवचिकता कमी होत जाते. त्याशिवाय जुने रक्ताचे थक्के, दीर्घकाळ एकाच स्थितीत उभं राहणं किंवा बसून राहणं, लठ्ठपणा, गरोदरपणा, धूम्रपान, व्यायामाचा अभाव आणि अनुवंशिक कारणांमुळेही या आजाराचा धोका वाढतो. त्यामुळे या गोष्टींकडे वेळेत लक्ष देणं आवश्यक ठरतं.
CVI पूर्णपणे बरा होतोच असं नाही, पण योग्य उपचारांनी त्यावर नियंत्रण मिळवता येतं. त्यामुळे जीवनशैलीत बदल करणं अत्यावश्यक ठरतं. रोज नियमित चालणं, पाय उंचीवर ठेवणं, वजन आटोक्यात ठेवणं आणि धूम्रपान टाळणं, या सवयी अंगीकारणं उपयुक्त ठरतं. वैद्यकीय दृष्टिकोनातून, कंप्रेशन स्टॉकिंग्ज वापरणं रक्तप्रवाह सुधारण्यासाठी मदत करतं. काही प्रकरणांमध्ये अँटिबायोटिक्स, रक्त पातळ करणाऱ्या औषधांचा वापर केला जातो. गंभीर अवस्थांमध्ये स्क्लेरोथेरपी, लेसर वा रेडिओ फ्रिक्वेन्सीने नस बंद करणं किंवा शस्त्रक्रियेचा पर्यायही अवलंबला जातो.
निष्कर्ष म्हणून, ‘क्रॉनिक व्हेनस इंसफिशियन्सी’ ही स्थिती वयोमानानुसार येणाऱ्या शारीरिक समस्यांपैकी एक असली तरी ती वेळेत निदान करून, वैद्यकीय उपचार आणि आरोग्यदायी सवयींनी नियंत्रित करता येते. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यासारख्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी वेळेवर वैद्यकीय सल्ला, तपासणी आणि जीवनशैलीतील बदल हे आरोग्य टिकवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरतात.