एका निर्णयाने संपूर्ण तंत्रज्ञान क्षेत्रात भूकंप झाल्यासारखे वातावरण निर्माण होते, तेव्हा त्या निर्णयाच्या मुळाशी जाणे आवश्यक ठरते. अमेरिकेतील नावाजलेल्या गुंतवणूक बँक गोल्डमन सॅक्सने ‘डेविन’ नावाच्या AI सॉफ्टवेअर इंजिनिअरला आपल्या ताफ्यात सामावून घेतले असून, त्याचा थेट परिणाम जागतिक स्तरावर होणाऱ्या रोजगार संधींवर पडणार आहे – आणि विशेषतः भारतीय आयटी तरुणांवर याचे परिणाम अधिक गंभीर असण्याची शक्यता आहे.
AI इंजिनिअर: न थकणारा, न मागणारा, न चुकणारा!
‘डेविन’ हे फक्त एक AI सॉफ्टवेअर नसून, ते एक नवीन कर्मचाऱ्याप्रमाणे काम करणारे यंत्रमानव आहे. कोडिंग, बग फिक्सिंग, अपडेटिंग, टेस्टिंग यांसारखी अनेक नियमित कामे तो २४ तास थकून न करता पार पाडू शकतो. ना त्याला सुट्टी लागते, ना पगारवाढीची मागणी, आणि ना मानवी चूक. या बदलाची गंभीर दखल गोल्डमन सॅक्सच्या CIO मार्को अर्जेंटी यांनी घेतली असून, ‘डेविन’सारखे AI ऑटोमेटेड कोडर्स कंपनीच्या कार्यक्षमतेला ३ ते ४ पट वेग देऊ शकतात, असे त्यांनी स्पष्टपणे म्हटले आहे.
कोडिंगचा 'कारखाना' संपतोय का?
दरवर्षी भारतात लाखो अभियंते केवळ कोडिंगच्या आशेवर शिक्षण घेतात. त्यांच्या अभ्यासाचा, कष्टाचा आणि करिअरच्या स्वप्नांचा पाया हा ‘सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंट’ या नोकरीवर आधारित असतो. परंतु जर अशा नोकऱ्या आता कृत्रिम बुद्धिमत्तेकडे हस्तांतरित होत असतील, तर एंट्री-लेव्हल इंजिनिअर्ससाठी रोजगाराचा दरवाजा संकुचित होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
ब्लूमबर्ग इंटेलिजन्सच्या अहवालानुसार पुढील ३ ते ५ वर्षांत बँकिंग क्षेत्रात २ लाख नोकऱ्या AIमुळे नाहीशा होऊ शकतात. ही संख्या केवळ अमेरिका किंवा युरोपपुरती मर्यादित नाही, तर तिचा फटका भारतीय तरुणांना सर्वात जास्त बसण्याची भीती आहे.
संधी की संकट?
AI चा शिरकाव म्हणजे संधी की संकट, हे पूर्णतः आपल्यावर अवलंबून आहे. जे तरुण या बदलाच्या लाटेत स्वतःला उच्च कौशल्याने सज्ज करतील, नव्या टेक्नोलॉजीज जसे की AI, ML, डेटा सायन्स, सायबर सिक्युरिटी, ब्लॉकचेन यांचे ज्ञान आत्मसात करतील, त्यांच्यासाठी हे एक सुवर्णसंधी ठरू शकते. मात्र जे फक्त जुन्या पद्धतीच्या कोडिंगवर अवलंबून राहतील, त्यांच्या करिअरमध्ये अडथळे निर्माण होण्याची शक्यता आहे.
भारतीय IT क्षेत्रासाठी वॉर्निंग बेल
भारत आज जगातील सर्वात मोठा IT सेवा पुरवठादार देश आहे. TCS, Infosys, Wipro, HCL यांसारख्या कंपन्यांचे हजारो प्रोजेक्ट्स, कोडिंग आणि सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंटवर आधारलेले आहेत. जर AI चा वापर मोठ्या प्रमाणात सुरू झाला, तर या कंपन्यांचे रिक्रूटमेंट पॅटर्न बदलू शकतात, एंट्री लेव्हल नोकर्या घटू शकतात आणि नव्या उमेदवारांसाठी स्पर्धा अधिक तीव्र होऊ शकते.
आता बदल रोखता येणार नाही!
गोल्डमन सॅक्सचा ‘डेविन’ हा निर्णय म्हणजे एका नवीन युगाची सुरुवात आहे. हा बदल रोखता येणार नाही, पण त्यासाठी तयार राहता येईल. आता गरज आहे ती भारतीय आयटी शिक्षणपद्धतीत आमूलाग्र सुधारणा करण्याची, तरुणांना नवीन कौशल्यांमध्ये पारंगत करण्याची, आणि सर्जनशील, विश्लेषणात्मक आणि गुंतागुंतीची कामे करण्यासाठी सक्षम बनवण्याची. जर भारताने याला वेळीच उत्तर दिले नाही, तर ‘डेविन’सारखी AI मॉडेल्स केवळ एक नोकरीच नव्हे, तर संपूर्ण पिढीच्या आशा, आकांक्षा आणि स्वप्नांवर आघात करू शकतात.