Cash limit provision in India : पश्चिम बंगालमधील शिक्षक भरती घोटाळ्यात (WBSSC घोटाळा) ED टीमला अर्पिता मुखर्जीच्या फ्लॅटमधून मोठा खजिना मिळाला आहे. मात्र, तिला याची माहिती नव्हती, असे अर्पिताचे म्हणणे आहे. पण एवढेच सांगून ती कायदेशीर तावडीतून सुटू शकत नाही. सरकारने देशात रोख रक्कम आणि सोने घरी ठेवण्याची मर्यादा निश्चित केली आहे, ज्यासाठी तुम्हाला कोणताही स्त्रोत सांगण्याची आवश्यकता नाही. (cash gold limit provision for home punishment avoid ed and it action)

मात्र, तुम्ही या ठराविक मर्यादेपेक्षा जास्त सोने ठेवल्यास, तुम्हाला ते कुठून आणि कसे मिळाले हे सांगावे लागेल. म्हणजेच, जर तुम्हालाही रोख रक्कम आणि सोने ठेवण्याचा शौक असेल, तर हे जाणून घ्या की मर्यादेपेक्षा जास्त रोकड आणि सोने ठेवणे जड जाऊ शकते.

देशातील ही पहिलीच घटना नाही

अर्पिता मुखर्जीच्या फ्लॅटमधून सापडलेल्या नोटा मोजण्यासाठी ईडीला बँकेकडून मशीन आणावे लागले. त्याचबरोबर पाच किलोहून अधिक सोने, दागिने आणि सोन्याचे पेन मिळाल्याने सर्वजण थक्क झाले आहेत. छापेमारीनंतर अर्पिताने तिला सोन्याबद्दल माहिती नसल्याचा म्हटलं आहे. मात्र, एवढ्या मोठ्या प्रमाणात रोकड आणि सोने सापडण्याची ही देशातील पहिलीच घटना नाही. अशात आता प्रश्न निर्माण होत आहे की, लोक कोणत्याही अडचणीशिवाय किती सोने आणि रोख रक्कम घरात ठेवू शकतात. शेवटी त्याची मर्यादा काय आहे?

कायदा काय म्हणतो?

तसे, एखादी व्यक्ती त्याच्या गरजेनुसार इच्छित रोख रक्कम घरी ठेवू शकते. परंतु कोणताही कायदेशीर प्रश्न उद्भवल्यास, तुम्हाला त्या पैशाचा संपूर्ण स्त्रोत सांगावा लागेल, ज्याद्वारे तुम्ही ती रक्कम कमावली आहे. सरकारी नियमांनुसार घरात ठेवलेल्या रोख रकमेचा स्रोत सांगणे आवश्यक आहे. जर कोणी ही माहिती देऊ शकत नसेल तर 137 टक्के दंड भरावा लागू शकतो. नवीन नियमांनुसार, एका आर्थिक वर्षात 20 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोखीने व्यवहार केल्यास दंड भरावा लागेल. CBDT नुसार, जर एखाद्याने एका वर्षात 20 लाख रुपये रोख जमा केले तर त्याला पॅन आणि आधारचा तपशील द्यावा लागेल. असे केल्यास 20 लाख रुपयांपर्यंत दंड होऊ शकतो. 2 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख खरेदी करता येणार नाही.

सोने ठेवण्याचा नियम

भारतात जारी केलेल्या सध्याच्या सरकारी मार्गदर्शक तत्त्वे आणि नियमांनुसार, देशातील विवाहित महिला 500 ग्रॅमपर्यंत सोने ठेवू शकतात, तर अविवाहित महिला 250 ग्रॅम आणि विवाहित पुरुष 100 ग्रॅम सोने ठेवू शकतात. यासाठी संबंधित व्यक्तीला उत्पन्नाचा दाखला देण्याची गरज भासणार नाही. जर कोणी या मर्यादेत सोने ठेवले तर आयकर विभाग (आयटी) ते जप्त करणार नाही. दुसरीकडे या मर्यादेपेक्षा जास्त सोने घरात आढळल्यास त्याचा स्रोत सांगावा लागेल. केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाच्या मते, स्त्रोत माहिती देण्यावर सोन्याचे दागिने ठेवण्यावर कोणताही प्रतिबंध नाही. परंतु आयकर कायदा, 1961 च्या कलम 132 नुसार, प्राप्तिकर अधिकाऱ्यांना मर्यादेपेक्षा जास्त दागिने जप्त करण्याचा अधिकार आहे. जर तुम्हाला दागिने वारसदार पद्धतीने मिळाले तर ते करपात्र नाही. या प्रकरणात देखील हे सिद्ध करावे लागेल की ते केवळ वारशाने मिळालेले आहे.