Dolo 650 : डोलो, तापाच्या उपचारात वापरले जाणारे औषध, कोरोना महामारीच्या (कोविड-19) सुरुवातीपासूनच सतत चर्चेत आहे. कोरोना महामारीच्या काळात डोलोच्या विक्रीत बंपर तेजी होती. डॉक्टर प्रत्येकाला डोलो-650 औषध लिहून देत होते आणि लोक ते मोठ्या प्रमाणावर घेत होते. हे अगदी अलीकडे होते की त्या काळात डोलो-650 हे भारतीयांचे आवडते स्नॅक म्हणून वर्णन केले जाऊ लागले. आता पुन्हा एकदा हे औषध आणि त्याची निर्मिती करणारी कंपनी मायक्रो लॅब्स लिमिटेड चर्चेत आली आहे. खरं तर, आता चर्चा होत आहे की डॉक्टर हे औषध सर्वांना का लिहून देत होते. (dolo 650 makers gave freebies worth 1000 crore to doctors now case in supreme court)

या कारणासाठी डॉक्टर डोलो-650 लिहित होते

सर्वोच्च न्यायालयात सुरू असलेल्या सुनावणीदरम्यान, वैद्यकीय प्रतिनिधींनी गुरुवारी सांगितले की या औषध निर्मात्याने रुग्णांना डोलो-650 औषध लिहून देण्यासाठी डॉक्टरांना 1000 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त किंमतीची भेटवस्तू दिली होती. फेडरेशन ऑफ मेडिकल अँड सेल्स रिप्रेझेंटेटिव्ह असोसिएशन ऑफ इंडियातर्फे वरिष्ठ वकील संजय पारीख यांनी सुनावणीदरम्यान केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाच्या अहवालाचा संदर्भ दिला. रिपोर्टनुसार, 'डोलो कंपनीने डोलो-650 औषध लिहून देण्यासाठी डॉक्टरांना 1000 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त किंमतीची भेटवस्तू दिली. डॉक्टर रुग्णांना चुकीचे डोस देत होते.

सर्वोच्च न्यायालयाने या प्रकरणाची गंभीर दखल घेतली

या प्रकरणाची सुनावणी करणाऱ्या खंडपीठाचे प्रमुख न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांनी या कालावधीतील त्यांचा अनुभव सांगितला. त्यांनी सांगितले की, जेव्हा त्यांना कोविड-19 होता तेव्हा त्यांनाही डॉक्टरांनी डोलो-650 घेण्यास सांगितले होते. न्यायमूर्ती चंद्रचूड यांच्याशिवाय न्यायमूर्ती एएस बोपण्णा यांचाही या खंडपीठात समावेश होता. युक्तिवाद ऐकल्यानंतर खंडपीठ म्हणाले, 'हा गंभीर मुद्दा आहे. याकडे सामान्य खटला म्हणून पाहिले जाऊ शकत नाही. आम्ही या प्रकरणाची नक्कीच सुनावणी करू. आता या प्रकरणाची पुढील सुनावणी १० दिवसांनी होणार आहे.

डोलो कंपनीविरुद्ध जनहित याचिका

डोलो कंपनीच्या या कारवाईबाबत फेडरेशन ऑफ मेडिकल अँड सेल्स रिप्रेझेंटेटिव्ह असोसिएशन ऑफ इंडियाने जनहित याचिका दाखल केली आहे. याच याचिकेवर सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी सुरू होती. याचिकेत औषध निर्मिती आणि औषधांच्या किमतींवर नियंत्रण याबाबत प्रश्न उपस्थित करण्यात आले आहेत. सर्वोच्च न्यायालयाने केंद्र सरकारला या जनहित याचिकेवर आठवडाभरात उत्तर देण्यास सांगितले आहे. डॉक्टरांना विशिष्ट औषध लिहून दिल्याबद्दल मिळालेल्या भेटवस्तूंसाठी कंपन्यांना जबाबदार धरण्यात यावे, अशी मागणीही याचिकेत करण्यात आली आहे.

इतर अनेक औषधांमध्येही समस्या आहे

या प्रकरणाबद्दल अधिवक्ता पारीख पुढे म्हणाले की, डोलो हे फक्त एक उदाहरण आहे, कारण ते अगदी अलीकडचे आहे. ते म्हणाले, “औषध किंमत प्राधिकरण 500 मिलीग्राम पॅरासिटामॉलच्या किंमती निश्चित करते. परंतु डोस 650 मिलीग्रामपर्यंत वाढवताच, ते नियंत्रित किंमत बाहेर येते. हेच कारण आहे की, 650 मिलीग्राम औषधांचा इतका प्रचार केला जातो. बाजारात अशी अनेक अँटीबायोटिक्स आहेत, ज्यांची गरज नसताना डॉक्टर रुग्णांना ती खाण्याचा सल्ला देतात. यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी कायदेशीर चौकटीची नितांत गरज आहे.

आयकर छापा आणि प्रकरण उघड

मायक्रो लॅब्स लिमिटेड, डोलो बनवणारी कंपनी, बाजारात अनेक प्रकारची औषधे बनवते आणि विकते. कंपनीचे तापाचे औषध डोलो-650 हे सर्वात लोकप्रिय आहे. विशेषत: कोविड-19 च्या काळात या औषधाचे नाव सर्वांनाच परिचित झाले आणि त्या काळात ज्याला ताप आला त्याने हे औषध नक्कीच घेतले. कंपनीचा व्यवसाय 50 देशांमध्ये पसरलेला आहे. 6 जुलै रोजी प्राप्तिकर विभागाने 9 राज्यांमध्ये असलेल्या 36 ठिकाणी छापे टाकले तेव्हा कंपनी प्रथम प्रकाशझोतात आली.

छाप्यानंतर सेंट्रल बोर्ड ऑफ डायरेक्ट टॅक्सेसने (सीबीडीटी) सांगितले की, छाप्यादरम्यान अनेक कागदपत्रे आणि डिजिटल डेटा सापडला आहे, जो जप्त करण्यात आला आहे. जप्त केलेल्या पुराव्यांवरून असे उघड झाले आहे की, कंपनीने 'सेल्स आणि प्रमोशन'च्या नावाखाली डॉक्टरांना अनेक मोफत भेटवस्तूंचे वाटप केले आणि ते त्यांच्या खात्यात खर्च म्हणून दाखवले. डॉक्टरांना त्यांच्या प्रवास खर्चासह मोफत भेटवस्तू देण्यात आल्या. डोलो बनवणाऱ्या कंपनीने यावर 1000 कोटींहून अधिक खर्च केला.

कंपनीने करोडोंचा आयकर चुकवला

आयकर विभागाच्या छाप्यांमध्ये इतरही अनेक धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. आयकर विभागाच्या चौकशीत मायक्रो लॅबने 300 कोटी रुपयांचा कर चुकवल्याचे समोर आले आहे. यासोबतच कंपनीने आयकर कायद्याच्या कलम-194C चे उल्लंघन केले आहे. आयकर विभागाने छापेमारी दरम्यान 1.20 कोटी रुपयांची अज्ञात रोख आणि 1.40 कोटी रुपयांचे दागिनेही सापडले.

डोलोने कोरोनाच्या काळात विक्रीचा विक्रम केला

डोलो -650 ची किंमत फार जास्त नाही. सध्या 15 गोळ्या असलेल्या एका पानाची किंमत सुमारे 31 रुपये आहे. यानंतरही Dolo-650 ने मायक्रो लॅब्सने रेकॉर्डब्रेक कमाई केली. खरं तर, कोरोना महामारीच्या काळात या औषधाच्या विक्रीत एवढी उडी होती की ते बाजारातून गायब झाले होते. 2020 मध्ये कोविड-19 महामारी सुरू झाल्यानंतर डोलो-650 च्या 350 कोटी गोळ्या विकल्या गेल्या. कंपनीने कोरोनाच्या काळात फक्त डोलो-650 ची 567 कोटी रुपयांना विक्री केली होती.

Dolo-650 ने Micro Labs Ltd ला यश मिळवून दिले.

जीसी सुराणा यांनी 1973 मध्ये मायक्रो लॅब्स लिमिटेड ही फार्मास्युटिकल कंपनी सुरू केली होती. या कंपनीत सध्या सुमारे 9,200 कर्मचारी काम करतात.