बेंगळुरूमध्ये झालेल्या 16व्या एअर चीफ मार्शल एल. एम. कात्रे स्मारक व्याख्यानात वायुसेना प्रमुख ए. पी. सिंग यांनी मे महिन्यात पार पडलेल्या ऑपरेशन सिंदूर मधील यशस्वी कारवाईबाबत सविस्तर माहिती दिली. त्यांनी सांगितले की, भारतीय वायुसेनेने या मोहिमेत किमान पाच पाकिस्तानी फायटर जेट्स आणि एक मोठे विमान, जे कदाचित इलेक्ट्रॉनिक इंटेलिजन्स (ELINT) किंवा एअरबॉर्न अर्ली वॉर्निंग अँड कंट्रोल (AEW&C) प्रकारचे असावे ते पाडले आहे.
हे मोठे विमान सुमारे 300 किमी अंतरावरून लक्ष्य केले गेले, जे भारतीय हवाई दलाच्या ‘सरफेस-टू-एअर’ प्रणालीतील सर्वात मोठ्या क्षमतेपैकी एक मानले जात आहे. वायुसेना प्रमुखांनी या यशाचे श्रेय ठाम राजकीय इच्छाशक्ती, संरक्षण दलांना दिलेले स्पष्ट आदेश आणि कोणत्याही प्रकारच्या निर्बंधांच्या अभावाला दिले. कोणते फायटर जेट्स पाडले गेले याबाबत त्यांनी खुलासा केला नाही, मात्र प्राथमिक माहितीनुसार कोणतेही F-16 हवेत पाडण्यात आलेले नाही.
तरीही शाहबाज जेकबाबाद एअरफिल्डवरील F-16 हॅंगरचा अर्धा भाग नष्ट झाला असून, आत असलेली काही विमाने नुकसानग्रस्त झाली असावीत, असे त्यांनी नमूद केले. याशिवाय, मुरिड व चक्लाला येथील किमान दोन कमांड-ॲण्ड-कंट्रोल केंद्रांवर, भोळारी येथील AEW&C विमानाच्या हॅंगरवर, सहा रडार प्रणालींवर आणि सर्गोधा यांसारख्या पाकिस्तानी तळांवर अचूक हल्ले करण्यात आले. देखभालीखाली असलेली काही F-16 विमानेही या कारवाईत बाधित झाली. मोठ्या प्रमाणावर UAVs आणि ड्रोन नष्ट करण्यात आले असून, त्यातील काहींच्या क्षेपणास्त्रांचे अवशेष भारतीय हद्दीत आढळले.
या अवशेषांचा अभ्यास करून त्यांची प्रक्षेपण स्थळे, उड्डाण मार्ग, तांत्रिक क्षमता यांचा अंदाज घेतला जात आहे. बहावलपूर येथील जैश-ए-मोहम्मद मुख्यालयावर झालेल्या हल्ल्याचे ‘बिफोर-अँड-आफ्टर’ फोटोही सादर करण्यात आले, ज्यात अत्यल्प कोलॅटरल डॅमेज दिसून येते. वायुसेना प्रमुखांनी रशियन S-400 क्षेपणास्त्र प्रणालीला “गेमचेंजर” म्हटले. या प्रणालीच्या किल रेंजमुळे पाकिस्तानी हवाई दल सुरक्षित अंतरावरूनच राहिले आणि लांब पल्ल्याची शस्त्रे प्रभावीपणे वापरू शकले नाहीत.
80 ते 90 तासांच्या या उच्च-तंत्रज्ञान युद्धात भारताने पाकिस्तानला मोठे नुकसान पोहोचवले आणि त्यांना युद्ध थांबवण्याचा स्पष्ट संदेश दिला. बालााकोट हल्ल्यानंतरच्या अनुभवातून या वेळी भारताने आपली लष्करी कामगिरी खुल्या पद्धतीने जगासमोर मांडली. पाकिस्तानी विमाने भारतीय हवाई संरक्षण रेषेजवळही येऊ शकली नाहीत, तर भारतीय हवाई दलाने पाकिस्तानच्या आत खोलवर लक्ष्य भेदून आपली क्षमताही दाखवून दिली.
या संपूर्ण कारवाईत भारतीय वायुसेनेने केवळ तांत्रिक आणि रणनीतिक वर्चस्व सिद्ध केले नाही, तर शत्रूला कोणत्याही स्तरावर प्रत्युत्तर देण्याची क्षमता असल्याचा ठाम संदेश दिला आहे. ऑपरेशन सिंदूर हे भारताच्या संरक्षण धोरणातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरले असून, आधुनिक शस्त्रसामग्री, अचूक नियोजन आणि राजकीय धैर्य यांच्या योग्य संगमाने देशाच्या सुरक्षेचा किल्ला आणखी मजबूत केला आहे.