सरत्या वर्षातील शेवटची अमावस्या सोमवती अमावस्या आहे. या वर्षी सोमवती अमावस्याचा उपवास ३० डिसेंबरला आहे. ज्योतिषशास्त्रामध्ये सोमवती अमावस्याला दर्श अमावस्या म्हटले जाते. सोमवारी अमावस्या असल्याने याला सोमवती अमावस्या म्हणतात. हिंदू धर्मात सोमवती अमावस्येला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी दान केल्याने दुप्पट फळ मिळते, असे सांगितले जाते. सोमवती अमावस्येच्या दिवशी दान व्यतिरिक्त स्नान आणि तर्पण यांचेही विशेष महत्त्व आहे.
सोमवती अमावस्येला भगवान भोलेनाथ आणि माता पार्वतीची पूजा करण्याची अत्यंत महत्त्वाची परंपरा आहे. या दिवशी शिव आणि गौरीची पूजा केल्याने अखंड सौभाग्य प्राप्त होते. विवाहित महिलाही या दिवशी आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी उपवास ठेवतात. त्या पिंपळाच्या झाडाची पूजा दूध, पाणी, फुले, अक्षत, चंदन इत्यादी पदार्थांनी करून, कच्च्या सुती धाग्याला 108 वेळा गुंडाळून त्या झाडाला प्रदक्षिणा घालतात. या दिवशी मौन पाळण्याची देखील परंपरा आहे. सोमवती अमावस्येच्या दिवशी पूजा-पाठ, दान आणि अर्पण केल्यास विशेष फळ मिळतात. या दिवशी भगवान भोलेनाथाची विधिवत पूजा केल्याने घरात सुख-समृद्धी नांदते.
सोमवती अमावस्येच्या दिवशी केलेले काही खास उपाय हे अत्यंत फायदेशीर मानले जातात. या दिवशी केलेले उपाय साधकाला पुण्य आणि आशीर्वाद देतात. काही महत्त्वाचे उपाय:
भगवान शिवाची पूजा: सोमवती अमावस्या हा दिवस भगवान भोलेनाथाचा आहे, त्यामुळे या दिवशी शिवाची विधिवत पूजा करा. दूध, जल, बेलपत्ते, फुलांचे अर्पण करा आणि 'ॐ नमः शिवाय' मंत्राचा जप करा.
पिंपळ वृक्षाची पूजा: पिंपळाच्या झाडाची पूजा करणे हे विशेष महत्त्वाचे मानले जाते. पिंपळाच्या झाडाला दूध, पाणी, फुलं, अक्षत आणि चंदन अर्पण करा. कच्च्या सुती धाग्याला 108 वेळा झाडावर गुंडाळून प्रदक्षिणा घाला.
उपवास व व्रत: विवाहित महिलांनी या दिवशी उपवास करणे आणि पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी व्रत ठेवणे आवश्यक आहे. महिलांनी कच्चा सोयाबीन, गहू, तांदूळ यांचे सेवन करणे आणि रात्री मंद्रण किंवा भगवान शिवाची स्तुती करणे शुभ मानले जाते.
मौन व्रत: सोमवती अमावस्या दिवशी मौन पाळण्याची परंपरा आहे. या दिवशी आपले शब्द आणि विचार शुद्ध ठेवा आणि शांतता साधा.
शिवलिंगाचे पूजन: भगवान शिवाच्या विधिवत पूजेपासून घरात सुख-समृद्धी नांदते. शिवलिंगावर जल, दूध, भस्म आणि बेलपत्ते अर्पण करा.
संध्याकाळी दीपदान: सोमवती अमावस्या दिवशी संध्याकाळी घराच्या मुख्य दरवाजाशी किंवा मंदिरात दीपदान करा. यामुळे घरात सुख, शांती आणि समृद्धी येते.
(वरील उपायांबाबत लोकशाही मराठी कोणताही दावा करत नाही. तसेच अंधश्रद्धेला खतपाणी घालत नाही.)