तैपेई सागरी सीमेजवळील रक्षणात्मक धोक्यांमुळे तैवानने युद्धाची रेषा ओलांडून एक वेगळा विचार स्वीकारला आहे. मोठ्या ताशाखाली थेट भिडणं न ठेवता, तैवान आता एक अशीच रणनिती रचतो आहे. ज्याला जागतिक माध्यमांमध्ये “पॉर्क्यूपाइन स्ट्रॅटेजी” किंवा साध्य भाषेत साळू रणनीती म्हटलं जातं. या धोरणाचा अर्थ सोपा आहे आक्रमण इतकं महाग, अवघड आणि मानवी टोलाचं करायचं की आक्रमकाचं मन बदलून जावं.
ही रणनिती भारदस्त हल्ल्याने पराभूत करण्याऐवजी विरोधकाला सतत वेदनादायी अडथळे देण्यावर लक्ष केंद्रित करते. साळूप्रमाणे काटेरी संरक्षण, लहान, हलके, मोबाईल आणि घातक साधने हाच त्याचा आधार. तैवानने या कल्पनेचा अवलंब करून आव्हान देण्याचा मार्ग ठरविला आहे. मोठ्या प्लॅटफॉर्मचे वेगळेच नियम.
हवेत त्याने आपल्या वायुक्षमतेला नवी दिशा दिली आहे. सुधारित F‑16 आणि इतर लढाऊ विमाने प्राथमिक संरक्षणासाठी तयार आहेत. परंतु फक्त विमाने नव्हे. पाणी आणि जमीन यावरही तैवानाने कठोर तयारी केली आहे. समुद्रात लहान पण जलद कॉर्वेट्स, मायन्स व अँटी‑शिप प्रणालींनी तटप्रवेश अधिक अवघड केला आहे; जमिनीवर मोबाईल मिसाइल आणि ड्रोनस्वार्म्समुळे प्रत्येक दहशतगर्द हालचालीवर तात्काळ व जखमी प्रत्युत्तर शक्य होतो.
या स्टाइलमध्ये जिंकण्याचा सहज आश्वासक मार्ग नाही; पण जी गोष्ट तैवान स्वीकारत आहे ती म्हणजे ‘लागतातून आणि वेदनातून निवारण’. आक्रमण करणाऱ्याला जितका वेळ व संसाधन घालवावे लागतील, तितकीच अशा निर्णयांवर पुनर्विचार होण्याची शक्यता वाढते. थेट पराभवापेक्षा विरोधकाला तोटा किती होत आहे, हे दाखवणं हेच या धोरणाचे साध्य आहे.
विशेषज्ञ आणि आंतरराष्ट्रीय विश्लेषक म्हणतात की ही पातळी विचारपूर्वक आखलेली आहे, परंतु यशस्वी अंमलबजावणीसाठी तैवानला पुरवठा, तांत्रिक कौशल्य आणि देशांतर्गत‑आंतरराष्ट्रीय पाठिंब्याची गरज आहे. तसेच हे धोरण दीर्घकाळ टिकवून ठेवण्यास राजकीय इच्छाशक्ती आणि आर्थिक सामर्थ्य खूप महत्त्वाचे ठरेल.
सरळ भाषेत सांगायचे तर, तैवानने युद्धाचे परंपरागत नियम बदलण्याचा प्रयत्न केला आहे. मोठय़ा भिंती पाडण्याऐवजी काटेरी कांटे पसरण्याची पद्धत. हा एक निरीक्षणीय, पण धोकादायक वेढा आहे. जर काट्यांनी काम केलं तर संघर्षाची शक्यता कमी होऊ शकते; नाहीतर यातून निर्माण होणारे विस्फोट आणखी विघातक ठरू शकतात.
अशा परिस्थितीत आशा ठेवायची असेल तर जागतिक समुदायाने संवाद आणि तटस्थता सुनिश्चित करण्यासाठी सक्रिय भूमिका घेतली पाहिजे. तैवानची ‘साही’ रणनीती हा चेतावणीचा स्वर आहे. मोठ्या युद्धापेक्षा असममित आणि टिकाऊ संरक्षणच आज अधिकाधिक देशांसाठी व्यवहार्यधर्म ठरत आहे.