Tulsi Vivah 2023 : कार्तिक महिन्याच्याशुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला, भगवान विष्णूचा शालिग्राम अवतार आणि माता तुळशी यांचा विवाह झाला. या दिवसापासून शुभ कार्याला सुरुवात होते. यावर्षी तुळशी विवाह २३ नोव्हेंबरला आहे. या दिवशी भगवान शालिग्राम आणि माता तुळशीचा विवाह होणार आहे.

तुळशी विवाह कथा-

पौराणिक मान्यतेनुसार, राक्षसांच्या कुळात जन्मलेल्या वृंदाने लहानपणापासूनच भगवान विष्णूची पूजा केली, ती मोठी झाल्यावर तिचा विवाह जालंधर नावाच्या राक्षसाशी झाला. वृंदाच्या भक्ती, तपश्चर्या आणि देशभक्तीमुळे जालंधरला आणखी शक्ती प्राप्त झाली. आपल्या अफाट शक्तीचा वापर करून त्याने देव, मानव आणि दानवांचा छळ सुरू केला. जालंधरच्या अत्याचाराने त्रस्त झालेल्या देवतांनी या समस्येवर उपाय शोधण्यासाठी भगवान विष्णूंचा आश्रय घेतला. जालंधरपासून देवांना वाचवण्यासाठी भगवान विष्णू स्वतः जालंधरचे रूप घेऊन वृंदाकडे गेले. जालंधर बनून त्याने वृंदाची देशभक्ती नष्ट केली, त्यामुळे जालंधरची शक्ती कमी झाली आणि त्याचा वध झाला.

भगवान विष्णूच्या या कपटाची जाणीव झाल्यावर वृंदाने त्याला दगड बनण्याचा शाप दिला. यानंतर सर्व देवी-देवतांनी हा शाप परत घेण्यासाठी वृंदाकडे प्रार्थना केली. देवदेवतांची विनंती मान्य करून वृंदाने आपला शाप परत घेतला पण स्वतःला आगीत जाळून घेतले. भगवान विष्णूंनी वृंदाच्या राखेसह तुळशीचे रोप लावले आणि सांगितले की जोपर्यंत जगात तिची पूजा केली जाईल तोपर्यंत तुळशीचीही पूजा केली जाईल. तुळशीशिवाय त्याची पूजा पूर्ण होणार नाही. यानंतर भगवान विष्णूंसोबत तुळशीचीही पूजा होऊ लागली आणि तुळशीविवाहाची ही परंपरा सुरू झाली.

तुळशी विवाहाचे महत्त्व-

हिंदू धर्मात तुळशीला खूप महत्त्व दिले गेले आहे. विष्णूला प्रिय असल्याने तुळशीशिवाय भगवान विष्णूची पूजा अपूर्ण मानली जाते. तुळशीविवाहाच्या दिवशी शालिग्रामला भगवान विष्णूचे रूप मानून त्याची पूजा केली जाते आणि त्याचा तुळशीशी विवाह केला जातो. पौराणिक मान्यतेनुसार, देवूठाणी एकादशीला भगवान विष्णू चार महिन्यांच्या योगनिद्रापासून जागे होतात आणि या दिवसापासून शुभ कार्ये सुरू होतात. अनेक ठिकाणी देवूठाणी एकादशीच्या दिवशी तर अनेक ठिकाणी दुसऱ्या दिवशी तुळशी-शाळीग्राम विवाह केला जातो. असे मानले जाते की ज्या घरामध्ये रोज तुळशीची पूजा केली जाते, तेथे नेहमी सुख-समृद्धी राहते.