Personal Finance : आजच्या काळात वेगवेगळ्या कामांसाठी पैशांची गरज भागवण्यासाठी कर्ज हा एक चांगला पर्याय आहे. लोक वेगवेगळ्या कामांसाठी कर्ज (loan) घेत असतात. त्यात गृह कर्ज, शैक्षणिक कर्ज तसेच वैयक्तिक कर्जाचा (personal loan) समावेश आहे. बरेच लोक वैयक्तिक कारणासाठी वैयक्तिक कर्ज (Finance) देखील घेतात. जर एखाद्याने बँक किंवा वित्तीय संस्थेकडून वैयक्तिक कर्ज घेतले असेल आणि काही कारणास्तव ते परतफेड करू शकत नसेल तर पुढे काय होऊ शकते? आता अचानक आर्थिक अडचण असताना कर्जाची परतफेड करण्यात अडचण येते, अनेक कारणांमुळे कर्जदार त्याची परतफेड करू शकत नाहीत. (happen if you have not repaid by taking a personal loan)

वैयक्तिक कर्ज म्हणजे काय

सर्व प्रथम हे जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे की वैयक्तिक कर्ज म्हणजे काय? वैयक्तिक कर्ज याला म्हणतात, जी व्यक्ती काही वैयक्तिक कामासाठी जसे की महागडी वस्तू खरेदी करणे किंवा इतर कोणत्याही कामासाठी बँकेकडून कर्ज घेते. वैयक्तिक कर्जाचे दोन प्रकार आहेत, सुरक्षित वैयक्तिक कर्ज आणि असुरक्षित वैयक्तिक कर्ज.

असुरक्षित कर्ज : एक असुरक्षित वैयक्तिक कर्ज असे आहे जिथे बँक तुमच्या वैयक्तिक आर्थिक पात्रतेवर आधारित कर्ज देते. यासाठी बँक तुम्हाला पगार, आधीच घेतलेले कर्ज, उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र, CIBIL स्कोर आणि बँक स्टेटमेंट इत्यादी विचारते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, बँक तुम्हाला काहीही तारण न ठेवता कर्ज देते, याला असुरक्षित कर्ज म्हणतात.

सुरक्षित कर्ज : दुसरीकडे, जर आपण सुरक्षित कर्जाबद्दल बोललो, तर यासाठी, बँक तुम्हाला हमी म्हणून काहीतरी किंवा मालमत्ता मागते. याचा अर्थ असा की तुमच्या कर्जाच्या रकमेच्या बदल्यात बँक तुमची काही मालमत्ता किंवा वस्तू त्यांच्याकडे गहाण ठेवता. ही रिअल इस्टेट काहीही असू शकते. यामध्ये बँकेला फारशी जोखीम पत्करावी लागत नाही, कारण अर्जदाराने कर्जाची परतफेड केली नाही, तर बँक ती गहाण मालमत्ता विकून कर्जाची रक्कम वसूल करते. तुम्हाला केवळ गहाण ठेवलेल्या मालमत्तेच्या मूल्याच्या आधारावर सुरक्षित वैयक्तिक कर्ज मिळते, परंतु यामध्ये तुम्हाला असुरक्षित वैयक्तिक कर्जापेक्षा कमी व्याज द्यावे लागते.

तुम्ही सुरक्षित वैयक्तिक कर्जाची परतफेड न केल्यास काय होईल

जर बँक एखाद्याला वैयक्तिक कर्ज देते, तर ती भारतीय करार कायदा 1872 अंतर्गत कायदेशीर करार करते की तुम्ही कर्जाची रक्कम वेळेवर द्याल. तुम्ही नियमित हप्ता किंवा EMI पेमेंट न केल्यास तुमचे कर्ज अनियमित होते. अशा परिस्थितीत बँकेला आपले पैसे वसूल करण्यासाठी कायद्याचा आधार घेण्याचा अधिकार आहे. प्रथम बँक तुमच्याशी वैयक्तिकरित्या संपर्क करेल आणि तुम्हाला कर्जाची परतफेड करण्यास सांगेल. तसे न केल्यास नोटीस पाठवली जाईल आणि कायदेशीर कारवाईचा इशारा दिला जाईल.

यानंतरही कर्जदाराने कोणताही प्रतिसाद न दिल्यास बँक न्यायालयात दावा दाखल करेल, त्याची किंमत कर्जदाराला भरावी लागेल. कर्ज घेताना तुम्ही त्याला दिलेला धनादेश बँक न्यायालयात सादर करेल. धनादेश न भरता परत केल्यास, डीड्स ऑफ एक्सचेंजच्या कलम 138 अंतर्गत स्वतंत्र कायदेशीर कारवाई केली जाईल. या कलमांतर्गत तुरुंगवास आणि दंडाचीही तरतूद आहे. शेवटी, जर तुम्ही दोन्ही पैसे दिले नाहीत, तर बँक तुमच्याकडून गहाण ठेवलेल्या स्थावर मालमत्तेचा लिलाव करून तुमचे पैसे वसूल करेल.

तुम्ही असुरक्षित वैयक्तिक कर्जाची परतफेड न केल्यास काय होईल

बहुतेक समस्या असुरक्षित वैयक्तिक कर्जामध्ये उद्भवतात. यामध्ये बँकेकडे वसुलीसाठी तुमची कोणतीही मालमत्ता नाही. अशा परिस्थितीत बँक कर्जाची रक्कम वसूल करण्यासाठी वेगवेगळे प्रयत्न करते. असुरक्षित वैयक्तिक कर्जामध्ये बँकेचे अधिक नुकसान होते. बँकेने कर्जाची रक्कम परत न केल्यास बँक तुमच्यावर कारवाई करेल, पण बँकेच्याही काही मर्यादा आहेत. आरबीआयने जारी केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसारच बँक कारवाई करू शकते. जर तुम्ही वैयक्तिक कर्ज घेतले असेल, ज्याची परतफेड तुम्ही करू शकत नसाल, तर तुम्हाला जास्त काळजी करण्याची गरज नाही. यासाठी नियम आहेत. परंतु कर्जाची परतफेड न करण्यामागे तुमच्याकडे योग्य कारण असणे आवश्यक आहे.

कर्जाचा हप्ता न भरल्यास, बँक प्रथम कर्जदाराशी थेट संपर्क साधेल आणि त्याच्या सेटलमेंटबद्दल बोलेल. त्यानंतर बँकेकडून अधिकृत नोटीस जारी केली जाईल. बँकेच्या कॉलनंतरही कर्जाची परतफेड न झाल्यास, बँक तुमच्या कर्जाची रक्कम कर्ज वसुली एजन्सीकडे पेमेंट किंवा सेटलमेंटसाठी पाठवते. यानंतर, ही एजन्सी तुम्हाला कॉल करेल किंवा कर्ज वसुलीसाठी रिकव्हरी एजंटला तुमच्या घरी पाठवेल. यानंतरही तुम्ही कर्जाची परतफेड करू शकत नसाल तर तुमच्या कर्जाची रक्कम जप्त केली जाईल. यामुळे सर्वात मोठा तोटा तुमच्या CIBIL स्कोअरवर होतो. सोप्या भाषेत, तुमचा CIBIL स्कोर खराब होईल आणि नंतर तुम्ही भविष्यात कर्ज घेऊ शकणार नाही.