जवाहरलाल नेहरूंपासून नरेंद्र मोदींपर्यंत, कोणत्या निर्णयांनी बदलला भारत

75 Years of India's Independence : 75 वर्षांपूर्वी भारत स्वतंत्र झाला तेव्हा देशासमोर अनेक आव्हाने होती. या आव्हानांचा सामना करत असतानाच भारताचा आता जगातील बलाढ्य देशांच्या यादीत समावेश झाला आहे. कोणत्या ऐतिहासिक निर्णयांमुळे भारताने जगात स्वतःची वेगळी ओळख निर्माण केली. (independenceday special from jawaharlal nehru to narendra modi decisions changed india)

इंग्रजांना देश सोडून परत जाण्यास भाग पाडल्यानंतर भारताला अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागला. सर्व अडचणींचा सामना करून आणि अथक परिश्रमानंतर देश आज मजबूत स्थितीत उभा आहे. देशाच्या विकासासाठी असे अनेक निर्णय घेतले गेले जे विसरणे अशक्य आहे. भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरूंपासून ते सध्याचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यापर्यंत असे निर्णय घेतले गेले, ज्याचा परिणाम म्हणून भारत आज महासत्ता होण्याच्या मार्गावर आहे. आज भारताची जगात वेगळी ओळख आहे.

भारतीय रेल्वेचे राष्ट्रीयीकरण

1951 मध्ये राष्ट्रीयीकृत, भारतीय रेल्वे हे आज आशियातील सर्वात मोठे आणि एकाच व्यवस्थापनाखाली चालणारे जगातील दुसरे सर्वात मोठे रेल्वे नेटवर्क आहे.

स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) ची स्थापना

स्टेट बँक ऑफ इंडियाची स्थापना 1955 मध्ये झाली. इम्पीरियल बँक ऑफ इंडियाचे 1955 मध्ये राष्ट्रीयीकरण करण्यात आले, ज्यामध्ये भारतीय रिझर्व्ह बँकेने 60% हिस्सा घेतला आणि त्याचे नाव स्टेट बँक ऑफ इंडिया असे ठेवण्यात आले.

1958: DRDO ची स्थापना

संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटना (DRDO) ची स्थापना 1958 मध्ये भारताच्या सीमा अधिक प्रगत संरक्षण तंत्रज्ञानासह सुरक्षित करण्यासाठी करण्यात आली. तेव्हापासून DRDO ने अनेक मोठे कार्यक्रम आणि आवश्यक तंत्रज्ञान विकसित केले आहे ज्यात विमान, लहान आणि मोठी शस्त्रे, तोफखाना प्रणाली, इलेक्ट्रॉनिक युद्ध प्रणाली (EW) प्रणाली, टाक्या आणि चिलखती वाहने, कमांड आणि कंट्रोल सिस्टम आणि क्षेपणास्त्र प्रणाली यांचा समावेश आहे.

1963: भारताचे पहिले रॉकेट प्रक्षेपण

21 नोव्हेंबर 1963 रोजी केरळमधील तिरुअनंतपुरमजवळील थुंबा येथून पहिल्या रॉकेटचे प्रक्षेपण भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाची सुरुवात झाली. या रॉकेटमुळे रॉकेटद्वारे वाहून नेणारी यंत्रे वापरून हवामानाची माहिती देणे शक्य झाले. आधुनिक भारताच्या अंतराळ प्रवासातील हा पहिला मैलाचा दगड होता. डॉ. विक्रम साराभाई आणि त्यांचे तत्कालीन साथीदार डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम हे या यशाचे दोन महत्त्वाचे पात्र होते.

जवाहरलाल नेहरूंची प्रमुख कामे

त्यांनी आधुनिक मूल्ये आणि विचारांना प्रोत्साहन दिले.

- धर्मनिरपेक्ष आणि उदारमतवादी दृष्टिकोनावर भर.

भारताच्या मूलभूत एकात्मतेवर लक्ष केंद्रित केले.

1951 मध्ये, पहिल्या पंचवार्षिक योजनांची अंमलबजावणी करून, लोकशाही समाजवादाचा पुरस्कार केला आणि भारताच्या औद्योगिकीकरणाला प्रोत्साहन दिले.

उच्च शिक्षणाची स्थापना करून वैज्ञानिक आणि तांत्रिक प्रगतीला प्रोत्साहन दिले.

मोफत सार्वजनिक शिक्षण, भारतीय मुलांसाठी मोफत अन्न, स्त्रियांना वारसाहक्क संपत्तीसह कायदेशीर हक्क, घटस्फोट, जातीच्या आधारावर भेदभाव रोखण्यासाठी कायदे, इत्यादी अनेक सामाजिक सुधारणांची स्थापना केली.

1969: भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) ची स्थापना

ग्रहांचा शोध आणि अंतराळ विज्ञान संशोधनाला पुढे नेत राष्ट्रीय विकासात अंतराळ तंत्रज्ञान विकसित करण्याच्या उद्देशाने 1969 मध्ये इस्रोची स्थापना करण्यात आली. 1962 मध्ये, इस्रोने भारताचे पहिले पंतप्रधान पं. जवाहरलाल नेहरू आणि शास्त्रज्ञ विक्रम साराभाई यांचे नाव दिले, ज्यांना भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाचे संस्थापक मानले जाते.

1975: पहिला उपग्रह आर्यभट्ट प्रक्षेपित

'आर्यभट्ट' हा भारताचा पहिला उपग्रह आहे जो 1975 मध्ये सोव्हिएत युनियनने प्रक्षेपित केला होता. या उपग्रहाला प्रसिद्ध भारतीय खगोलशास्त्रज्ञ (आर्यभट्ट) यांचे नाव देण्यात आले. ते पूर्णपणे भारतात तयार आणि तयार करण्यात आले होते. हे 19 एप्रिल 1975 रोजी सोव्हिएत कॉसमॉस-3M रॉकेटद्वारे कपुस्टिन यार येथून प्रक्षेपित केले गेले.

1995: दिल्ली मेट्रो रेल कॉर्पोरेशन लिमिटेडची स्थापना

पंतप्रधान एच.डी. देवेगौडा आणि दिल्ली सरकारने संयुक्तपणे 3 मे 1995 रोजी दिल्ली मेट्रो रेल कॉर्पोरेशन (DMRC) नावाची कंपनी स्थापन केली. ज्यामध्ये इलाट्टुव्लापिल श्रीधरन हे व्यवस्थापकीय संचालक होते. मेट्रो सुरू झाल्यामुळे भारत तंत्रज्ञानाच्या बाबतीत खूप पुढे पोहोचला आहे.

दुसरी पोखरण चाचणी

पोखरण-1 च्या 24 वर्षांनंतर, भारतीय संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) आणि अणुऊर्जा आयोग (AEC) यांनी 11 आणि 13 मे 1998 रोजी पोखरणमध्ये आणखी पाच अणुचाचण्या घेतल्या. अणुऊर्जा विभागाचे मुख्य वैज्ञानिक सल्लागार (DAE), DRDO संचालक आणि उपसंचालक डॉ. आर. चिदंबरम यांनी चाचणी योजनेचे मुख्य वैज्ञानिक सल्लागार आणि DRDO संचालक डॉ. अब्दुल कलाम यांच्याशी समन्वय साधला. या चाचणीनंतर भारत सामर्थ्यशाली झाला होता, त्याचप्रमाणे जगात देशाचा दर्जा अधिक वाढला होता.

2008: चांद्रयान-1 प्रक्षेपण

चांद्रयान-1 भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) द्वारे 22 ऑक्टोबर 2008 रोजी प्रक्षेपित करण्यात आले. या मूव्ह मिशनमुळे भारताच्या अंतराळ कार्यक्रमाला मोठी चालना मिळाली. चांद्रयान-१ हे भारतासाठी चंद्राच्या तपासात मोठी उपलब्धी ठरली.

2013: मंगलयान प्रक्षेपण

मार्स ऑर्बिटर मिशनने (MOM) भारताला जागतिक स्तरावर एक वेगळी ओळख दिली आहे. त्याला मंगळयान असेही म्हणतात. हे मंगळ ग्रहाभोवती फिरणारे स्पेस प्रोब आहे. 5 नोव्हेंबर 2013 रोजी भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने हे प्रक्षेपित केले.

जीएसटी बिल

मोदी सरकारने लागू केलेला वस्तू आणि सेवा कर (GST) ही स्वातंत्र्यानंतरच्या 70 वर्षांतील भारतातील सर्वात मोठी कर सुधारणा होती. ज्याने डझनहून अधिक फेडरल आणि राज्य कर्तव्ये एकाच ठिकाणी एकत्रित केली. अधिकार्‍यांचा असा विश्वास आहे की, यामुळे लाखो व्यवसाय कराच्या कक्षेत आले, ज्यामुळे सरकारी महसूल वाढला.

2010: शिक्षण हा मुलांचा मूलभूत अधिकार बनला

बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार कायदा किंवा भारतीय संसदेचा शिक्षण हक्क कायदा (RTE) कायदा 4 ऑगस्ट 2009 रोजी अस्तित्वात आला. हे मुलांसाठी मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाच्या महत्त्वाच्या पद्धतींचे वर्णन करते. हा कायदा 1 एप्रिल 2010 रोजी लागू झाला. त्याची अंमलबजावणी होताच भारत हा शिक्षणाला मुलभूत अधिकार बनवणारा देश बनला.

नीती आयोग स्थापन केला

NITI Aayog (नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर ट्रान्सफॉर्मिंग इंडिया) ही भारत सरकारने स्थापन केलेली एक संस्था आहे, ज्याची जागा नियोजन आयोगाने घेतली आहे. 1 जानेवारी 2015 रोजी NITI आयोग सुरू करण्यात आला. ही संस्था शासनाचा थिंक टँक म्हणून सेवा देत आहे. NITI आयोग केंद्र आणि राज्य स्तरावरील प्रमुख धोरण घटकांवर सरकारला संबंधित गंभीर आणि तांत्रिक सल्ला प्रदान करतो.