President Election : जेव्हा अपक्ष उमेदवारनेचं मारली होती राष्ट्रपती निवडणुकीत बाजी, तेव्हा नेमकं काय घडलं होतं

President Election 2022 : जेव्हा-जेव्हा राष्ट्रपतीपदासाठी निवडणुका होतात, तेव्हा देशाचा पुढचा राष्ट्रपती कोण असेल हे आधीच कळते. केंद्रात ज्या पक्षाची सत्ता असते, त्याच पक्षाचा उमेदवार निवडणूक जिंकतो, असे घडत आले आहे. यंदा जुलैमध्ये होणाऱ्या निवडणुकीत एनडीएच्या उमेदवाराच्या विजयाची शक्यता जास्त वर्तवली जात आहे. परंतु, राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीच्या इतिहासात अशीही एक निवडणूक नोंदली गेली आहे, ज्यामध्ये सत्ताधारी पक्षाचा उमेदवार नव्हे तर अपक्ष उमेदवार विजयी झाला. राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक अपक्ष उमेदवार कसा जिंकू शकतो हे ऐकून तुम्हालाही आश्चर्य वाटेल. (president election know when independent candidate vv giri won election with congress support read here)

त्यावेळी अशी कोणती राजकीय परिस्थिती बदलली होती की केवळ अपक्ष उमेदवार निवडणूक जिंकला. तसेच त्यावेळी कोणाचे सरकार होते आणि कोणत्या कारणासाठी सत्ताधारी पक्षाच्या लोकांनी आपल्याच उमेदवाराला मतदान केले नाही हे कळेल.

ही गोष्ट १९६९ सालची आहे. तत्कालीन राष्ट्रपती झाकीर हुसेन यांच्या निधनानंतर नवीन राष्ट्रपती निवडण्यासाठी निवडणुका झाल्या. यावेळी देशात काँग्रेसचे सरकार होते आणि इंदिरा गांधी देशाच्या पंतप्रधान होत्या. इंदिरा गांधींनी केवळ तीन वर्षांपूर्वी पंतप्रधानपदाची खुर्ची हाती घेतली आणि त्यावेळी त्या देशाच्या शक्तिशाली नेत्या म्हणून उदयास येत होत्या. 1969 मध्ये निवडणुका जाहीर झाल्या तेव्हा व्हीव्ही गिरी यांनी राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीसाठी स्वतंत्रपणे उमेदवारी अर्ज भरला होता, परंतु सत्ताधारी पक्ष काँग्रेसने उमेदवार जाहीर केला नव्हता.

काँग्रेसच्या उमेदवार निवडीने खेळ बदलला होता

दुसरीकडे पक्षाकडून उमेदवारी जाहीर करण्यावरून काँग्रेसमध्ये अनेक मतभेद समोर येत होते. इंदिरा गांधी आणि पक्षाच्या इतर नेत्यांमधील मतभेदांच्या अनेक कथा खूप गाजल्या, असे अनेक अहवालांमध्ये सांगण्यात आले आहे. पण १९६९ मध्ये राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीच्या वेळी इंदिरा गांधींनी पक्षनेतृत्वाचा जाहीर सामना तर केलाच, पण आपली ताकदही दाखवून दिली. यावेळी राष्ट्रपतीपदाचा उमेदवार जाहीर करण्याची बाब चर्चेत होती. त्यावेळी काँग्रेस संसदीय पक्षाच्या बैठकीत काँग्रेसचे उमेदवार म्हणून जगजीवन राम यांचे नाव पुढे करण्यात आले. महात्मा गांधींच्या जन्मशताब्दी वर्षात राष्ट्रपती म्हणून दलिताची निवड करणे हीच महात्माजींना खरी श्रद्धांजली ठरेल, असे मानले जात होते. मात्र, त्याचा परिणाम झाला नाही आणि शेवटी नीलम संजीव रेड्डी यांना पक्षाचे उमेदवार बनवण्यात आले.

पक्षाच्या या निर्णयावर इंदिरा गांधी खूश नव्हत्या, असे म्हटले जाते. दुसरीकडे व्हीव्ही गिरी यांनी यापूर्वीच अपक्ष म्हणून फॉर्म भरला होता. यानंतर इंदिरा गांधींनी त्यांच्या आवडत्या नावाचा शिक्का नसताना दुसऱ्या पद्धतीने खेळ सुरू केला. त्या काळात पक्षाच्या संसदीय पक्षाचे नेते म्हणून पंतप्रधानांनी 1952 च्या राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती कायद्याचा हवाला देऊन रेड्डी यांच्या बाजूने व्हिप जारी करण्यास नकार दिला. त्याचा परिणाम राष्ट्रपती निवडणुकीत दिसून आला.

काँग्रेसने दुसऱ्या उमेदवाराला मतदान केले

यावेळी देशातील 17 राज्यांपैकी 11 राज्यांमध्ये काँग्रेसचे सरकार होते. काँग्रेसचे खासदार मोठ्या संख्येने होते पण निकाल वेगळा लागला. काँग्रेसमध्ये असे काही घडले की काँग्रेस खासदारांनी त्यांच्या पक्षाच्या उमेदवाराला मतदान करण्याऐवजी व्ही.व्ही.गिरी यांना पाठिंबा दिला. काँग्रेसच्या 163 खासदारांनी गिरी यांच्या बाजूने मतदान केल्याचे निकालावरून स्पष्ट झाले आहे. गिरी यांना देशभरातून मोठा पाठिंबा मिळाला आणि कम्युनिस्ट आणि प्रादेशिक पक्षांशिवाय काँग्रेसचाही इतका पाठिंबा मिळाला की ते विजयी झाले. म्हणजेच काँग्रेसची सत्ता असताना पक्षाने दुसऱ्या नेत्याला पाठिंबा दिला आणि काँग्रेसचा नेता पराभूत झाला.

अहवालानुसार या निवडणुकांमध्ये एकूण 8,36,337 मते पडली आणि विजयासाठी 4,18,169 मतांची गरज होती. मतांचा मध्यबिंदू ठरला. गिरी यांना ४,०१,५१५ आणि रेड्डी यांना ३,१३,५४८ मते मिळाली. यानंतर मतमोजणीची दुसरी फेरी झाली, ज्यामध्ये गिरी यांच्या मतांची संख्या ४,२०,०७७ वर पोहोचली आणि रेड्डी ४,०५,४२७ मतांनी पराभूत झाले. त्यावेळी इंदिरा गांधींनी स्वत:ला सिद्ध केले होते, असे मानले जाते.