आजकाल मधुमेहाचे रुग्ण झपाट्याने वाढत आहेत आणि याचा परिणाम सर्व वयोगटातील लोकांवर होतो आहे. मधुमेह हा एक असा आजार आहे जो शरीराच्या उर्जेच्या संतुलनावर थेट परिणाम करतो. जेव्हा इन्सुलिन हार्मोन योग्यरित्या कार्य करत नाही किंवा अपुर्या प्रमाणात तयार होतो तेव्हा रक्तातील ग्लुकोजची पातळी वाढते आणि परिणामी रक्तातील साखरेची पातळी वाढते, ज्याला मधुमेह म्हणतात. साधारणपणे उपवास करताना रक्तातील साखर ७० ते १०० मिलीग्राम/डीएल दरम्यान असते, तर १०० ते १२५ मिलीग्राम/डीएल प्री-डायबिटीज दर्शवते, आणि १२६ मिलीग्राम/डीएलपेक्षा जास्त असल्यास मधुमेह दर्शवू शकतो.
रक्तातील साखरेची पातळी वाढण्याचे मुख्य कारण म्हणजे इन्सुलिनचे अयोग्य कार्य. यामागे अनेक कारणे असू शकतात ज्यात चुकीची जीवनशैली, जास्त जंक फूडचे सेवन, अपुरी शारीरिक हालचाल, लठ्ठपणा, ताणतणाव, झोपेची कमतरता, हार्मोनल बदल आणि अनुवांशिक घटक यांचा समावेश होतो. दीर्घकाळ रक्तातील साखर जास्त राहिल्यास याचा गंभीर परिणाम शरीरावर होतो, ज्यात हृदयरोग, स्ट्रोक, मूत्रपिंड निकामी होणे, दृष्टी कमी होणे, नसा सुन्न होणे आणि जखमा हळूहळू बऱ्या न होणे या समस्या उद्भवू शकतात.
रक्तातील साखरेची पातळी वाढल्यास शरीर विविध लक्षणे दाखवते, जसे की तहान वाढणे, वारंवार लघवी होणे, भूक वाढणे, थकवा, अंधुक दृष्टी, वजन बदलणे, कोरडी त्वचा आणि जखमा हळूहळू बरे होणे. कधीकधी पाय आणि हातांमध्ये सुन्नपणा किंवा मुंग्या येणे देखील जाणवू शकते. जर साखर खूप जास्त वाढली तर श्वास घेण्यास त्रास, गोंधळ, जलद हृदयाचे ठोके, उलट्या, बेशुद्ध होणे, निर्जलीकरण आणि केटोअॅसिडोसिसचा धोका संभवतो.
वारंवार संसर्ग होणे आणि त्वचेला खाज येणे ही देखील मधुमेहाची गंभीर लक्षणे असू शकतात. या सर्व लक्षणांपैकी काही दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घेणे फार गरजेचे आहे, कारण तत्पर उपचार न केल्यास परिस्थिती धोकादायक होऊ शकते.
कसे नियंत्रित करावे?
दररोज ३० ते ४५ मिनिटांचा नियमित व्यायाम केल्याने शरीर तंदुरुस्त व निरोगी राहते.
साखर, मैदा आणि जंक फूड टाळल्याने आरोग्य सुधारते आणि शरीर अधिक तंदुरुस्त राहते.
फायबरयुक्त अन्न, ताज्या भाज्या, डाळी आणि संपूर्ण धान्य खाल्ल्याने पचन सुधारते आणि आरोग्य मजबूत होते.
वजन संतुलित ठेवा, योग्य झोप घ्या आणि त्यामुळे शरीर-मन निरोगी व ऊर्जावान राहते दररोज सतत.
पुरेसे पाणी प्या, ताण कमी ठेवा आणि त्यामुळे एकूण आरोग्य अधिक स्थिर व संतुलित राहते.
डॉक्टरांनी दिलेली औषधे वेळेवर घ्या आणि रक्तातील साखरेची पातळी सतत तपासत राहा.